Conservatoir beslag als drukmiddel overschat?

Het komt in de praktijk met enige regelmaat voor: een cliënt hangt merkbaar gefrustreerd aan de telefoon, want de debiteur was nu voor de zoveelste keer zijn betalingsafspraak niet nagekomen. De cliënt heeft naar eigen zeggen enorme coulance getoond, te late betalingen door de vingers gezien, betalingsregelingen afgesproken die niet werden nagekomen, maar nu was de maat vol. Zijn vertrou-wen werd beschaamd en er moest hard worden opgetreden. De cliënt heeft zo zijn eigen idee over een harde en effectieve aanpak: beslag moet er worden gelegd! Op alle bezittingen van debiteur: haar onroerend goed, haar inboedel, haar bedrijfsauto, haar bankrekeningen.

Bij veel cliënten leeft het gevoel dat het beslag het ultieme incassomiddel is. Dat gevoel is vaak geboren uit onwetendheid over wat conservatoir beslag precies inhoudt. Bij velen leeft nog steeds het idee dat bij het leggen van beslag een paar brede kerels het pand van de debiteur betreden, de volledige inboedel in een vrachtwagen laden en het in een afgesloten loods opslaan totdat de vordering is betaald. Helaas is dit beeld niet conform de realiteit. Was dat wel zo geweest dan was het beslag inderdaad een ultiem incassomiddel geweest; op deze wijze wordt het bedrijf praktisch stilgelegd. De debi-teur zal zo snel mogelijk willen betalen, teneinde haar inboedel terug te krijgen.

Veel cliënten weten dat een conservatoir beslagen auto niet direct door de deurwaarder wordt meege-nomen, maar wat velen toch niet weten is dat na het leggen van beslag op de auto van de debiteur de auto nog gewoon gebruikt mag worden! Het beslag staat enkel verkoop van de auto in de weg. De mate van druk die dat dit beslag oplevert voor de debiteur om nu toch maar eens tot betaling over te gaan, is bijna nihil.

Het leggen van conservatoir derdenbeslag op een bankrekening geeft een derde voorbeeld: Het beslag raakt slechts het bedrag dat op moment van beslaglegging op de rekening staat: De beslaglegger loopt het risico dat er slechts een debetsaldo, dan wel een klein creditsaldo op de rekening staat. In dat geval wordt de debiteur amper belemmerd in zijn bedrijfsvoering. Bovendien wordt een betaling op de beslagen rekening ná datum beslag niet door het beslag getroffen. De debiteur kan vrij beschikken over die middelen. De beoogde druk om de debiteur tot een spoedige betaling te dwingen is dus ook bij een derdenbeslag vaak marginaal.

Voor alle duidelijkheid: besproken wordt hier het drúkmiddel, niet het verhaalsmiddel beslag. Een beslag dat doel treft sorteert misschien niet altijd het gewenste drukeffect; daarentegen biedt het de crediteur toch vaak zekerheid van verhaal. Het drukmiddeleffect van een conservatoir beslag ligt in veel gevallen dus beduidend lager dan een crediteur vermoedt. Natuurlijk zijn er bepaalde vormen van beslag die misschien in hun aard al een effectievere druk creëren dan andere vormen. Een conservatoir beslag tot afgifte bijvoorbeeld, zorgt ervoor dat de beslagene niet meer over de betreffende roerende zaak kan beschikken. Vanzelfsprekend doet dat meer pijn dan een enkel verkoopverbod. Het verlof voor het leggen van een dergelijk beslag is echter wel aan stringentere voorwaarden verbonden: in het verzoekschrift moet worden betoogd, dat er “gegronde vrees voor verduistering” bestaat. Die vrees wordt wel degelijk door de voorzieningenrechter getoetst. Daarnaast moet er een geschikte “bewaar-der” aangesteld worden, die de roerende zaak tijdelijk kan opslaan.

Om de redenen als hierboven geschetst, verkies ik een drukmiddel als de faillissementsaanvraag vaak boven het middel van conservatoir beslag. De faillissementsaanvraag sorteert 9 van de 10 keer het gewenste drukeffect. Men loopt echter wel het risico dat de betreffende debiteur echt op zwart zaad zit en de zaak niet meer te redden valt. De debiteur failleert en de vordering komt op de lijst met concur-rente vorderingen terecht. Naar alle waarschijnlijkheid dient de vordering te worden afgeboekt.

Het loont daarom toch wel eens om een conservatoir beslag te overwegen. Het beslag, in welke vorm dan ook, kan namelijk soms toch een uiterst effectief drukmiddel vormen. Wanneer men kan beschik-ken over zeer specifieke informatie terzake de debiteur of zijn bezittingen, kan de crediteur zich daar een enorm voordeel mee doen. Het is daarbij zaak de bewegingsvrijheid van de betreffende debiteur zo veel mogelijk in te perken. Hoe meer de debiteur wordt beperkt en hoe pijnlijker de feitelijke ge-volgen van het beslag, des te groter de kans dat de betreffende debiteur de schuldeiser bovenaan zijn prioriteitenlijst plaatst, of de befaamde “oude sok”onder zijn matras vandaan tovert.

Een recent voorbeeld uit mijn praktijk: een cliënt heeft een vordering op een klant, die zijn onderne-ming gaat overdragen en voornemens is naar het buitenland te verhuizen om daar zijn oude dagen te slijten. De klant heeft altijd goed betaald, maar blijft plotseling met betaling van de drie laatste maan-delijkse termijnen van een huurovereenkomst in gebreke. Vooral in een situatie als deze, waarbij een klant voornemens is zijn zaak te verkopen en permanent naar het buitenland te verhuizen, moet men bedacht zijn op het risico dat betaling van een schuld wel eens niet de hoogste prioriteit zou kunnen hebben. De debiteur ligt binnen afzienbare tijd ergens op een strand in Zuid Europa. Probeer dan je vordering nog maar eens te incasseren. Als het al mogelijk blijkt, zal het waarschijnlijk te kostbaar zijn. De debiteur weet dit ook! Na enig onderzoek echter, bleek dat de debiteur een koophuis bezat wat natuurlijk verkocht moest worden. Vervolgens hebben we linea recta beslag gelegd. De woning stond op het punt om overgedragen te worden. Overdracht van een woning waar beslag op ligt kan geen doorgang vinden. De debiteur heeft de vordering daarom binnen een aantal dagen volledig voldaan, inclusief rente en alle kosten.

Het conservatoir beslag wordt dus als drukmiddel naar mijn mening wel degelijk overschat, alhoewel het met de juiste feitelijke kennis van zaken, een uiterst effectief middel kan zijn. Denkt u over deze kennis te beschikken, overleg de mogelijkheid van beslag dan zeker even met ons.

Beks Advocaten