Vorige week liet de juridische macht in Nederland haar invloed gelden met een betekenisvolle uitspraak tegen het zo machtig geachte Shell. In één van de grotere kranten stond enkele dagen later de kop; ”Rechters dicteren klimaatbeleid”. Uit de uitkomst van het vonnis blijkt hoe belangrijk de rol van de rechterlijke macht is.
Shell stond terecht vanwege een klimaatzaak, aangespannen door Milieudefensie. Kern van de zaak is dat Shell zich, volgens Milieudefensie, onterecht verschuilt achter de wet en geen extra inspanningen hoeft te doen om zich te houden aan het klimaatakkoord.
De rechter stelde in haar vonnis dat Shell een eigen verantwoordelijkheid heeft inzake het klimaat en zelfstandig maatregelen dient te nemen om de eigen uitstoot met 45% te verlagen ten opzichte van 2019. Bovendien oordeelt de rechter dat Shell ook een inspanningsverplichting heeft om de uitstoot bij klanten en toeleveranciers te verlagen.
Zowel in de juridische wereld als in het bedrijfsleven is dit vonnis stevig binnengekomen. Professor Elbert de Jong, hoogleraar strafrecht, noemt het een uniek vonnis. Het feit dat de rechter aan Shell heeft verplicht om er direct mee aan de slag te gaan, terwijl Shell nog in hoger beroep kan, geeft wel aan hoe belangrijk de rechter het klimaatprobleem vindt, zo stelt de professor.
De uitspraak zal niet alleen leiden bij een schrikeffect bij Shell. Ook andere ‘uitstoters’ weten dat ze de mogelijkheid lopen om gedaagd te worden. Gerrit van der Veen, bijzonder hoogleraar milieurecht, stelt dat de maatregelen verregaande gevolgen heeft. Op deze manier wordt een bedrijf dat handelt volgens de wet, ernstig belemmerd in zijn bedrijfsvoering. “Feitelijk zou Shell nog maar de helft van zijn bedrijfsactiviteiten mogen uitvoeren”, zo stelt Van der Veen. “Het zou nu ook zomaar kunnen dat we als reiziger straks nog maar de helft van de vliegafstand mogen afleggen, of dat je als autorijder nog maar de helft mag uitstoten?”
Met het toenemend aantal klimaatzaken, denk ook nog maar eens aan de stikstofuitspraak, blijkt dat de rechterlijke macht in de praktijk strenger optreedt dan de politiek. Een opmerkelijke trend waarmee duidelijk wordt dat de rechterlijke macht in haar onafhankelijke rol een grote invloed heeft op de uitvoering van beleid.